-
1 δίκαιος
A in Hom. and all writers, of persons, observant of custom or rule, Od.3.52; esp. of social rule, well-ordered, civilized,ὑβρισταί τε καὶ ἄγριοι οὐδὲ δ. 9.175
, cf. 8.575; [Γαλακτοφάγοι] δικαιότατοι Il.13.6
; [Χείρων] δικαιότατος Κενταύρων 11.832
, cf. Thgn.314, 794; δ. πολίτης a good citizen, D.3.21, etc.: metaph. of the sea, Sol.12.2 ([comp] Sup.); δικαίη ζόη a civilized way of living, Hdt.2.177. Adv. δικαίως, μνᾶσθαι woo in due form, decently, Od.14.90;ὑπὸ ζυγῷ λόφον δ. εἶχον
loyally,S.
Ant. 292.2 observant of duty to gods and men, righteous, Od.13.209, etc.;δ. πρὸς πᾶσαν ὁμιλίην Hp.Medic. 2
;ἰθὺς καὶ δ. Hdt.1.96
; opp. δυσσεβής, A.Th. 598, cf. 610;δ. καὶ ὅσιος Pl.Grg. 507b
; (lyr.); also of actions, etc., righteous, ἐπὶ ῥηθέντι δικαίῳ a thing rightly said, Od.18.414, etc.B later:I equal, even, well-balanced, ἅρμα δίκαιον evengoing chariot, X.Cyr.2.2.26: so metaph.,νωμᾷ δικαίῳ πηδαλίῳ στρατόν Pi.P.1.86
;δικαιόταται ἀντιρροπαί Hp.Art.7
; δικαιότατα μοχλεύειν ibid.: hence, fair, impartial, ;συγγραφεύς Luc.Hist.Conscr.39
.b legally exact, precise, τῷ δικαιοτάτῳ τῶν λόγων to speak quite exactly, Hdt.7.108, cf. Th.3.44; of Numbers,αἱ ἑκατὸν ὀργυιαὶ δίκαιαι Hdt.2.149
. Adv.-αίως, πάντα δ. ὑμῖν τετήρηται D.21.3
; δ. ἐξετάζειν ib.154.2 lawful, just, esp. τὸ δ. right, opp. τὸ ἄδικον, Hdt.1.96, A.Pr. 189 (lyr.), etc.;τὸ δ. τὸ νόμιμον καὶ τὸ ἴσον Arist.EN 1129a34
; δ. διορθωτικόν, διανεμητικόν, ib. 1131b25, 27; τὸ πολιτικὸν δ. ib. 1134b18;ἔστι ἐπιεικὲς τὸ παρὰ τὸν γεγραμμένον νόμον δ. Id.Rh. 1374a27
, cf. EN 1137b12;καὶ δίκαια κἄδικα Ar. Nu.99
;τὰ ἴσα καὶ τὰ δ. D.21.67
; τοὐμὸν δ. my own right, E.IA 810; ἐλθεῖν ἐπὶ τοῦτο τὸ δ. bring the case to this issue, Antipho6.24; οὐδὲν τῶν δ. ποιεῖν τινί not to do what is just and right by a man, X.HG5.3.10; τὰ δ. ἔχειν, λαμβάνειν, receive one's due, Id.An.7.7.14, 17; τὰ δ. πράττεσθαι πόλιν give a city its deserts, A.Ag. 812; ἐκ τοῦ δικαίου, = δικαίως, Ar.Av. 1435, cf. Th.2.89; so ἀπὸ τοῦ δικαίου, τῶν δικαίων, Inscr.Prien.50.8 (ii B. C.), 123.8 (i B. C.);μετὰ τοῦ δ. Lys.2.12
, D.21.177; τὸ δίκαιον lawful claim, ἃ ἔχομεν δίκαια πρός .. Th.3.54, cf. D. 21.179, Plu.Luc.3, etc.; τὰ πρὸς ἀλλήλους δ. mutual obligations or contracts, Plb.3.21.10; ἐπὶ συγκειμένοις τισὶ δικαίοις on certain agreed terms, D.H.3.51. Adv.- αίως
rightly, justly,Hdt.
6.137;μεῖζον ἢ δ. A.Ag. 376
(lyr.);καὶ δ. καὶ ἀδίκως And.1.135
.II of persons and things, meet and right, fitting,δ. τοῦδε τοῦ φόνου ῥαφεύς A.Ag. 1604
;κόσμος οὐ φέρειν δ. Id.Eu.55
; ἵππον δ. ποιεῖσθαί τινι make a horse fit for another's use, X.Mem.4.4.5, cf. Cyn.7.4 (ἵππος δ. τὴν σιαγόνα having a good mouth, Poll.1.196).2 real, genuine,γόνος S.Fr.[1119]
;ποιῶν τὰ ἐν τῇ τέχνῃ δ. Supp.Epigr.2.184.7
(Tanagra, ii B. C.). Adv., εἴπερ δικαίως ἐστ' ἐμός really and truly mine, S.Aj. 547, cf.Pl.Cra. 418e.3 ὁ δ. λόγος the plea of equity, Th.1.76. Adv.- αίως
with reason,Id.
6.34, cf. S.OT 675: [comp] Comp. , etc.; also- οτέρως Isoc. 15.170
: [comp] Sup. ; [dialect] Aeol.δικαίτατα IG12(2).526c17
([place name] Eresus).C in Prose, δίκαιός εἰμι, c. inf., δίκαιοί ἐστε ἰέναι you are bound to come, Hdt.9.60, cf. 8.137;δ. εἰμεν ἔχειν Id.9.27
; δ. εἰμι κολάζειν I have a right to punish, Ar.Nu. 1434, cf. S.Ant. 400;δ. ἐστι περιπεσεῖν κακοῖς Antipho 3.3.7
; δ. εἰσι ἀπιστότατοι εἶναι they have most reason to distrust, Th.4.17;δ. βλάπτεσθαι Lys.20.12
;δ. ἐστιν ἀπολωλέναι
dignus est qui pereat,D.
6.37; ὁ σπουδαῖος ἄρχειν δ. has a right to.., Arist.Pol. 1287b12; with a non-personal subject,ἔλεος δ. ἀντιδίδοσθαι Th.3.40
: less freq. in [comp] Comp. and [comp] Sup.,δικαιότεροι χαρίσασθαι Lys.20.34
;δικαιότατος εἶ ἀπαγγέλλειν Pl.Smp. 172b
; but δίκαιόν ἐστι is also found, Hdt.1.39, A.Pr. 611, etc.: pl., , cf. Tr. 495, 1116; δικαίως ἄν, c. opt., Pl. Phdr. 276a. [ δικαίων with penult. short in Orph.Fr.247.2; cf. οὐ δίκαον· οὐ δίκαιον, Hsch.]Greek-English dictionary (Αγγλικά Ελληνικά-λεξικό) > δίκαιος
См. также в других словарях:
δίκαιος — α και η, ο και δίκιος, α, ο (AM δίκαιος, α, ον) Ι. 1. αυτός που κρίνει δίκαια, που απονέμει δικαιοσύνη σύμφωνα με τους νόμους και τη λογική («ο δίκαιος κριτής γυρεύει να χωρίσει το δίκαιο από το άδικο») 2. ο νόμιμος («δίκαιος κληρονόμος») 3. ο… … Dictionary of Greek
